Εξατομικευμένα εμβόλια mRNA: Αισιόδοξες οι δοκιμές, πότε τα περιμένουμε

Από τη Βίκυ Κουρλιμπίνη

Η μεγάλη εμπειρία που αποκτήθηκε κατά την εφαρμογή της τεχνολογίας mRNA στα εμβόλια κατά του κορονοϊού άνοιξε έναν νέο μεγάλο δρόμο για τη θεραπεία και άλλων ασθενειών, που μέχρι στιγμής δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά με τα υφιστάμενα φάρμακα. Οι θεραπείες που βασίζονται στο mRNA "μαθαίνουν" στα κύτταρα πώς να παράγουν πρωτεΐνη, η οποία ενεργοποιεί την ανοσολογική απόκριση του οργανισμού.

Τα πρώτα θετικά νέα έρχονται από το μέτωπο του πιο σοβαρού δερματικού καρκίνου, του μελανώματος, ενώ οι έρευνες συνεχίζονται, με επίσης πολύ αισιόδοξες προοπτικές, και για άλλες νόσους, όπως οι καρδιακές παθήσεις. 

Η "λογική" πίσω από τη συνέχιση της έρευνας για την τεχνολογία mRNA είναι η δημιουργία ενός εξατομικευμένου εμβολίου, τόσο για διάφορους τύπους όγκων όσο και για άλλες παθήσεις και αναπνευστικές λοιμώξεις, που θα μπορεί να αντιμετωπίζει τη γενετική αιτία της πάθησης και να στοχεύει σε αυτή χωρίς, για παράδειγμα στην περίπτωση του καρκίνου, να επηρεάζονται τα υγιή κύτταρα.

Η έρευνα έχει προχωρήσει σε σημαντικό βαθμό στη θεραπεία του μελανώματος. Τα αποτελέσματα κλινικής δοκιμής φάσης 2, που πρόσφατα παρουσιάστηκαν στην ετήσια συνάντηση της Αμερικανικής Ένωσης για την έρευνα για τον καρκίνο, έδειξαν ότι ο συνδυασμός του εμβολίου για το μελάνωμα με την τεχνολογία mRNA και ανοσοθεραπείας μείωσε τον κίνδυνο υποτροπής σχεδόν στο μισό.

Σημειώνεται πως το μελάνωμα είναι η πιο σοβαρή μορφή καρκίνου του δέρματος και ευθύνεται για το περίπου ένα πέμπτο των περιστατικών δερματικού καρκίνου. Την ίδια ώρα, τα περιστατικά καρκίνου του δέρματος αναμένεται να αυξηθούν διεθνώς κατά 85% πριν από το 2040. Παράλληλα, μεγάλης κλίμακας μελέτη, σύμφωνα με το Euromelanoma, έδειξε πως όσοι υπέστησαν σοβαρά ηλιακά εγκαύματα πριν από την ηλικία των 18 ετών είναι 18% πιθανό να αποκτήσουν ένα ύποπτο δερματικό σημάδι στην ενήλικη ζωή.

Η μελέτη περιελάμβανε 157 ασθενείς με μελάνωμα των οποίων οι όγκοι είχαν αφαιρεθεί χειρουργικά και οι οποίοι διέτρεχαν υψηλό κίνδυνο επανεμφάνισης του καρκίνου. Πενήντα ασθενείς έλαβαν μόνο το φάρμακο ανοσοθεραπείας και 107 έκαναν επίσης τον εξατομικευμένο εμβολιασμό. Η μελέτη έδειξε ότι έπειτα από σχεδόν δύο χρόνια οι ασθενείς που έλαβαν το εξατομικευμένο εμβόλιο mRNA (από τις φαρμακευτικές εταιρείες Moderna και Merck) είχαν 44% περισσότερες πιθανότητες επιβίωσης και αποφυγής νέων όγκων από εκείνους που έλαβαν μόνο την τυπική περίθαλψη.

Κατά τη δοκιμή, το 40% των ασθενών που έλαβαν μόνο το φάρμακο ανοσοθεραπείας παρουσίασαν υποτροπή του καρκίνου τους κατά τη διάρκεια της διετούς παρακολούθησης. Συγκριτικά, το 22,4% των ασθενών που έλαβαν το φάρμακο συν το εμβόλιο είχαν υποτροπή, οδηγώντας σε διαφορά 44% μεταξύ των δύο ομάδων.

Εάν τα αποτελέσματα παραμείνουν και σε μια μεγαλύτερη και μεγαλύτερης διάρκειας μελέτη, αυτό θα μπορούσε να σηματοδοτήσει μια δραματική ανατροπή για τα εμβόλια κατά του καρκίνου, τα οποία έχουν δοκιμαστεί και αποτύχει για δεκαετίες.

"Είναι πιθανώς τα πρώτα πραγματικά δεδομένα που υποδηλώνουν ότι αυτή η εξατομικευμένη προσέγγιση στον εμβολιασμό μπορεί να αξίζει να διερευνηθεί περαιτέρω", δήλωσε ο Δρ Ράιαν Σάλιβαν, ογκολόγος στο Mass General Cancer Center, ο οποίος ήταν ένας από τους συγγραφείς της μελέτης.

Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι μια από τις πιο δύσκολες κακοήθειες, θανατηφόρος στο 88% των ασθενών. Είναι επίσης μία από τις πιο δύσκολες στη θεραπεία. Οι όγκοι μπορούν να αφαιρεθούν χειρουργικά, αλλά επανέρχονται εντός επτά έως εννέα μηνών στο 90% των ασθενών. Η χημειοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην παράταση της ζωής, αλλά επίσης σπάνια αποτελεί θεραπεία. Η ακτινοβολία, η ανοσοθεραπεία και οι στοχευμένες θεραπείες επίσης δεν λειτουργούν.

Οι προκλήσεις για την αντιμετώπιση και αυτού του τύπου καρκίνου είναι πολλές. Όμως τα αποτελέσματα μιας μικρής δοκιμής που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Nature" είναι επίσης ενθαρρυντικά, καθώς έδειξαν ότι υπάρχει θετική ανταπόκριση στην πρώτη φάση των κλινικών δοκιμών και καθυστέρηση των υποτροπών. Το mRNA εμβόλιο που εξατομικεύεται για το γενετικό προφίλ όγκου του κάθε ασθενούς έδρασε στους μισούς από τους 16 ασθενείς που το έλαβαν κατά τη διάρκεια 18 μηνών παρακολούθησης. Οι ασθενείς έλαβαν το εμβόλιο περίπου εννέα εβδομάδες μετά την αφαίρεση του όγκου.

Οι επιστήμονες της BioNTech χρησιμοποίησαν γενετικές πληροφορίες του όγκου για να δημιουργήσουν εξατομικευμένα εμβόλια, ώστε το ανοσοποιητικό σύστημα να επιτεθεί στους όγκους. Καθώς, όμως, οι ασθενείς υποβάλλονταν σε χημειοθεραπεία και λάμβαναν φάρμακα και θεραπεία για το ανοσοποιητικό, είναι πιθανό το ενδεχόμενο το εμβόλιο να μην είναι η μόνη αιτία που δεν σημειώθηκε υποτροπή.

Όλα αυτά μένουν να εξεταστούν περαιτέρω, ωστόσο η έρευνα αποτελεί ένα ακόμα μεγάλο βήμα στην κατεύθυνση της δημιουργίας εξατομικευμένων εμβολίων που θα καθυστερούν την εξέλιξη του καρκίνου ή θα τον θεραπεύουν και πλήρως.

Οι δοκιμές σε πολλαπλά επίπεδα προχωρούν με εντυπωσιακά γρήγορο ρυθμό και δεν είναι απίθανο τα πρώτα εξατομικευμένα εμβόλια να είναι πραγματικότητα πολύ πιο γρήγορα από ό,τι αρχικά θα αναμέναμε. Είναι χαρακτηριστικό πως ο chief medical officer της Moderna, Δρ Πολ Μπάρτον, είχε δηλώσει πως η εταιρεία του θα μπορέσει να παρέχει εμβόλια για "ασθένειες όλων των τύπων", ακόμα και σε πέντε χρόνια. "Πιστεύω ότι θα έχουμε θεραπείες βασισμένες στο mRNA για σπάνιες ασθένειες που έως τώρα δεν μπορούσαν να αντιμετωπιστούν με φάρμακα. Εκτιμώ ότι σε 10 χρόνια θα πλησιάζουμε σε έναν κόσμο στον οποίο θα μπορείς πραγματικά να αναγνωρίζεις τη γενετική αιτία μιας ασθένειας και –σχετικά απλά– να "επιδιορθώνεις” το πρόβλημα, χρησιμοποιώντας τεχνολογία που βασίζεται στο mRNA", είχε αναφέρει.

[email protected]