Maden Ocaklarında Yeni Düzenleme

"Yeraltı Maden İşyerlerinde Kurulacak Sığınma Odaları Hakkında Tebliğ" Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlandı.

Tebliğ, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'nun 30'uncu maddesinde belirtilen yer altı maden iş yerlerinde kurulacak sığınma odalarına ilişkin usul ve esasları belirliyor.

Buna göre işveren, sığınma odalarını acil durum senaryosunu göz önünde bulundurmak şartıyla çalışanlarda kişisel solunum koruma cihazları bulundurarak kuracak.

Henüz hazırlık aşamasında olan ve üretim aşamasına geçmemiş faaliyet alanları hariç sığınma odaları, çalışma alanlarına en fazla 700 metre uzaklıkta olacak şekilde yapılandırılacak.

Sığınma odaları, çalışma alanlarının temiz hava girişi sağlayan kuyu dibine veya insan naklinin gerçekleştirildiği ana ve bağlantı yolları kullanılarak yeryüzüne olan mesafesinin 700 metreyi aşması durumunda inşa edilecek.

Acil durum senaryosuna göre, mesafeler gerekli görülmesi halinde azaltılabilecek, sığınma odalarının sayıları da artırılabilecek. Bu odaların kurulma zorunluluğunun bulunmadığı hallerde sığınma odasının kurulup kurulmayacağı kararlaştırılacak.

Sığınma odasının kurulmasına gerek görülmemesi halinde çalışanların acil durumlarda kişisel solunum koruma cihazı ile tahliye edilebileceği hususu sağlık ve güvenlik dokümanında belirtilecek.

İşveren bu odaları yangın, patlama, göçük, zehirli veya boğucu gazların açığa çıkması gibi durumlarda kullanılmak üzere her zaman kullanıma hazır vaziyette bulunduracak.

Acil durum planında sığınma odasının konumunu ve sığınma odalarında bulunan kişilerin kurtarılmasına yönelik hususlar belirtilecek.

Sığınma odaları temiz hava giriş yolları öncelikli olmak üzere vardiyadaki çalışan sayısı, sığınma odasının kapasitesi ile ortaya çıkabilecek muhtemel acil durum senaryoları göz önünde bulundurularak konumlandırılacak ve sığınma odalarının sayısı belirlenecek.

Çalışma esnasında acil durumların belirlenmesinde maden iş yerinin kapsamlı muhtemel acil durum senaryoları esas alınacak.

Hayat hattı ile erişime mümkün hale getirilecek sığınma odaları, amacı dışında kullanılamayacak.

Acil durum senaryolarının değerlendirilmesi

Sabit sığınma odaları, sağlam dayanıma sahip ve dışarıdan zehirleyici, boğucu ve patlayıcı gaz sızıntısı olmayacak şekildeki kayaç içerisine kurulacak. Taşınabilir sığınma odaları ise yine sağlam dayanıma sahip güvenli bölgelere kurulacak. Sığınma odalarının bulunduğu alan, oluşabilecek süreksizliklere karşı uygun tahkimat ile sağlamlaştırılacak.

İşveren, muhtemel acil durum senaryolarını değerlendirirken vardiyadaki çalışan sayısı, madenin türü, üretim yöntemi, üretim panoları ile insan naklinin gerçekleştirildiği ana ve bağlantı yollarının eğimi ve uzunluğu, sığınma odasının kapasitesi, acil bir durumda çalışanların mahsur kalma potansiyeli, acil bir durumda işin durdurulması için gerekli olan süre, tatbikatlara göre tahliyenin güvenli bir şekilde mümkün olup olamayacağı, ani bir patlama durumunun maden ocağında oluşturacağı etki, kirli havanın çıkış yolunda olası yangın, patlama, göçük, zehirli veya boğucu gazların açığa çıkması halinde çalışanların bulunması veya çalışanların kirli hava yolunu acil çıkış olarak kullanması durumu, madenin jeolojik yapısı, damar kalınlığı, tavan-taban taşı özellikleri, fay hatları kesim bölgelerine olan uzaklık, su havzalarına olan uzaklık, sığınma odalarının potansiyel patlama ve yanma kaynaklarından, patlayıcı malzemelerin depolandığı bölgelerden, yakıt depolama tesislerinden ve araçların park alanlarına olan uzaklığını göz önünde bulunduracak.

Ayrıca vardiyada kullanılan makine ve ekipmanların sayısı, boyutları, yakıt tipleri ve benzeri özellikleri, ani yangın ve patlama durumunda maden iş yeri içinde belirli mesafe aralıkları ile konumlandırılmış su spreyleri ve benzeri yangın önleme sistemlerinin çalışır durumda olup olmadığı, çalışanlar için hangi tip kişisel solunum koruma cihazının bulunduğu, her maden iş yeri için gerçekleştirilen tatbikatlarda çalışan profili ve ocağın fiziksel özelliklerine göre belirlenen acil durumlarda yeryüzüne veya sığınma odasına ulaşma süresi ölçüm sonuçları, sadece doğal havalandırma olan maden iş yerlerinde yaz ve kış mevsimlerinde temiz hava yönünün değişiklik gösterebileceği, sığınma odasının teknik özelliklerini dikkate alarak değerlendirecek.

Sığınma odalarının özellikleri

Sığınma odasının teknik özellikleri madenin türü, üretim planı, vardiyadaki çalışan sayısı, acil durum planı ve kaçış yolları dikkate alınarak belirlenecek.

Madenin basınçlı hava hattına bağlanacak sığınma odasında, basınçlı havayı gerektiğinde kapatmak için kapama vanası bulunacak.

Sığınma odalarının kullanılması durumunda içinde bulunan kişilere en az 36 saat yetebilecek solunabilir hava sağlanacak. Madenin basınçlı havasının kesilmesi durumunda içeride güvenilir oksijen kaynakları bulundurulacak. Sığınma odasına oksijen sağlanırken kişilerin sağlık ve güvenliğini tehdit etmeyecek şekilde karbondioksit ve karbonmonoksitin de seyreltilmesi veya filtrelenmesi sağlanacak.

Odalarda klima, hava temizleme, nem alma, aydınlatma, uyarı ışıkları, haberleşme, gaz izleme sistemleri ve sığınma odasındaki diğer elektrikli ekipmanlar için en az 36 saate kadar yedek enerji kaynağı bulundurulacak.

Sığınma odalarının tavan, taban ve yan bölmeleri olmak üzere tüm gövdesi en az 5 psi'lik patlama basıncına dayanıklı olacak şekilde ve zehirli ya da boğucu gazların içeri girmesini engelleyecek şekilde sızdırmaz yapıda inşa edilecek.

Sığınma odası içerisindeki oksijen, karbondioksit ve karbonmonoksit gazları ile sıcaklık içeride bulunan çalışanların sağlığına zarar vermeyecek şekilde ayarlanacak.

Oda içinde en az yüzde 19 oksijen, en fazla 35 ppm karbonmonoksit ve en fazla yüzde 0,5 karbondioksit olacak, hissedilen sıcaklığın 35 dereceyi geçmemesi sağlanacak.

Sığınma odasında ilk yardım çantası, kişi ve gün sayısına göre içme suyu ve isteğe göre kuru gıda bulundurulacak.

Sığınma odası ile yer üstü arasında görsel ve sesli iletişimin kurulmasına imkan sağlanacak.

Kurulacağı konum itibarıyla sabit sığınma odası, taşınabilir sığınma odası şeklinde tasarlanacak.

Dışarıdaki kirli havanın oda atmosferine sızmaması için odalarda pozitif basınç sistemi olacak.

Sığınma odası ve sığınma odasının bütün elemanları yanmaz malzemeden yapılacak.

Sığınma odasının kontrol ve bakımı

Odaların kontrol ve bakımları kullanım kılavuzunda belirtilen sürelerde yapılacak.  Bu sürenin 6 aydan fazla olması durumunda ise kontrol ve bakımlar en geç 6 ayda bir gerçekleştirilecek.

Odanın uzun süre kullanılmaması, arızalı olması, kullanılmasını engelleyecek iş kazası yaşanması durumunda odanın kontrolleri yapılacak.

Sığınma odasının bakımları kullanım kılavuzunda belirtilen aralıklarla imalatçı tarafından yetkilendirilmiş servislerce veya işveren tarafından görevlendirilmiş, yeterli bilgi ve tecrübeye sahip kişilerce yerine getirilecek.

İşveren bu tebliğin yayımı tarihinden önce mevcut bulunan sığınma odalarının belirtilen şartlara uygun hale getirilmesini tebliğin yürürlüğe gireceği 1 Temmuz 2018'e kadar tamamlayacak.